در حاشیه اکران فیلم‌های مسئله‌دار پس از سال‌ها توقیف

«بازهم سیب داری؟»؛ وقتی «داسداران!» مردم را به جرم «اغتشاش» می‌گیرند!

 اکران فله‌ای فیلم‌های توقیفی؛ سیاست مدیران سینمایی برای «هنر و تجربه»

به نظر می‌رسد سیاست مدیران سازمان سینمایی دولت اکران فله‌ای فیلم‌های توقیفی در گروه «هنر و تجربه» و بهره‌برداری سیاسی از آن به جای پایبندی به ماهیت اصلی این گروه یعنی اکران فیلم‌های تجربی و هنری مخاطب خاص است، سیاستی که در نهایت با ایجاد حاشیه‌های فراوان به ضرر کلیت مدیریت فرهنگی دولت و این گروه تمام خواهد شد.

گروه فرهنگی- رجانیوز: از ابتدای تشکیل گروه دولتی «هنر و تجربه» توسط مدیران سینمایی دولت به منظور اکران فیلم‌های شبه‌روشنفکرانه با رانت دولتی، چندباری در مورد این موضوع بحث‌هایی در رسانه‌ها درگرفت که «هنر و تجربه» می‌تواند با تغییر ماهیت، از محلی برای اکران فیلم‌های تجربی با مخاطب خاص، تبدیل شود به  محلی برای اکران مخفیانه‌ی فیلم‌های توقیفی برای بدست آوردن دل شبه‌روشنفکران توسط مدیران فرهنگی دولت یازدهم.

 

به گزارش "رجانیوز"، در همین زمینه حتی یکبار مدیران این گروه سینمایی فیلم مسئله‌دار و پرحاشیه‌ی «خانه پدری» را بر خلاف نظر صریح مراجع قانونی از مجلس مبنی بر عدم اکران بصورت قاچاقی و مخفیانه به روی پرده فرستادند تا ثابت کنند گروه «هنر و تجربه» بیش از آنکه دغدغه‌ی اکران فیلم‌های ظاهرا هنری را داشته باشد، به فکر حاشیه‌سازی با اکران فیلم‌های توقیفی است.

 

حالا اما بازهم مسئولان سینمایی دولت با اکران چند فیلم پرحاشیه که بیش از ده سال از توقیفشان می‌گذشت نشان داده‌اند که ظاهرا سیاست‌شان برای این گروه سینمایی همچنان اکران فیلم‌های مسئله‌دار است نه اکران فیلم‌های هنری مخاطب خاص.

 

«باز هم سیب داری؟» بایرام فضلی که پس از ۱۰ سال توقیف این روزها بی‌سروصدا از توقیف خارج شده و در گروه سینمایی هنر و تجربه در حال اکران است یکی از همین اثار است که اکران‌شان پس از این گذشت ده سال سیاست‌های اعلامی مدیران سینمایی برای گروه «هنر و تجربه» را با چالش جدی روبه‌رو می‌کند.

 

«باز هم سیب داری؟» در فضایی سوررئال و با اشاره به داستان‌های قدیمی ایرانی نظیر حسن کچل و... می گذرد و تلاش دارد به صورت نمادین روایتگر سرنوشت یک قوم تحت سلطه‌ی گروهی مستبد با نام قابل تامل «داسداران» باشد.

 

«داسداران» گروهی ستمگر و خون‌ریز هستند و توانسته‌اند بر سرزمینی که مردمان آن مطیع‌ترین مردم جهانند حاکم شوند. نیروهای «داسدار» فقط با کسانی کار ندارند که یا خوابند یا ادای گرسنگان را درآورده و تکدی گری می‌کنند یا مدام مشغول «عزاداری و گریه»! هستند و هر کسی که در برابر آنها مطیع و سر به زیر نباشد به «اغتشاش» متهم شده و توسط آنها دستگیر می‌شود و به زندان می‌افتد! در این بین شخصیت اصلی داستان تلاش می‌کند شرایط را تغییر دهد، پیرمرد‌ها با وی همکاری نمی‌کنند ولی «جوان‌ها»‌ به خاطر سخنان قهرمان داستان تصمیم می‌گیرند با داسداران مبارزه کنند، ولی در حمله داسداران همه مضروب شده و بازداشت می‌شوند.

 

 

«باز هم سیب داری؟» ظاهرا قرار بوده در لفافه و بصورت نمادین و سمبلیک حرف‌های سیاسی خود را مطرح کند اما فیلمی که این روزها به همت مدیران سازمان سینمایی روی پرده‌ی سینماهای ایران است شانه به شانه‌ی فیلم‌های سیاسی صریح مخالف جمهوری اسلامی می‌زند. 

 

بایرام فضلی، نویسنده و کارگردان فیلم، حتی در انتخاب نام «داسداران» برای گروه مستبدی که قدرت را در ناکجاآباد! فیلم در دست دارند تمام تلاش خود را به کار برده تا مخاطب متوجه شود که منظور او دقیقا چه کسانی در جمهوری اسلامی است و به همین دلیل حتی در طول فیلم نیز چندبار کلمه «داسدار جماعت» تکرار می‌شود تا هر مخاطبی که اندکی از هوش برخوردار است پی ببرد که فیلم به چه گروهی اشاره دارد و کارگردان به چه کسانی طعنه می‌زند.

 

در این بین جالب است که خود کارگردان نیز در مصاحبه‌هایش اشاره می‌کند که «بازهم سیب داری؟» نه یک فیلم کلی در یک ناکجاآباد، بلکه یک فیلم سیاسی است و برداشت‌های سیاسی از آن صحیح است. او در گفتگویی در خصوص برداشت‌های سیاسی از فیلمش می‌گوید: «من آدم سیاسی نیستم اما محافظه‌کار هم نیستم که تعابیر و برداشت‌های سیاسی را منکر شوم.» فضلی برداشت خودش از فیلم را هم اینطور روایت می کند که: «ما تحلیل را برای مخاطب آزاد گذاشتیم. شما می‌توانید ســیرتحول یک انقلاب، دوره‌های تاریخی مختلف، شرایط احساسی آدم‌ها و مســائل مختلف را در نظر بگیرید. بیشتر چرخه و دور تسلسلی مدنظرم بود که در یک کشور جهان سومی رخ می‌دهد. این کشور میتواند خیلی جاها از جمله عراق، افغانستان، آفریقا یا حتی جایی مثل ایران باشد.»

 

فضلی در بخش دیگری از مصاحبه خود تاکید می کند که این فیلم «فقط» ایران را نشان نمی‌دهد بلکه ممکن است شامل بخش‌های دیگر خاورمیانه نیز بشود؛ به این معنا که قطعا در اینکه «باز هم سیب داری؟» کنایه‌ای به شرایط سیاسی-اجتماعی حال حاضر ایران است شکی نیست. او در پاسخ به گفته خبرنگار خبرگزاری مهر که «شرایط ترسیم شده(در فیلم) تنها شامل ایران نمی‌شود.» می‌گوید: «بله فقط ایران نیست. بلکه شرایطی که در فیلم توصیف می‌شود شامل مجموع کشورهای جهان سومی نیز می‌شود؛ کشورهایی که به نوعی دچار عقب‌ماندگی و یا عقب نگه داشته شدن، شده‌اند.»

 

در این بین اما جالب است که صراحت فیلم در بیان مضمامین تندسیاسی‌ش به حدی‌ست که حتی شبه‌روشنفکران آن نیز از اکران‌ش متعجب شده‌اند و بر برداشت‌های سیاسی از طعنه‌های فیلم صحه می‌گذارند. به عنوان مثال سایت وابسته به شهرداری تهران که از اکران «باز هم سیب داری؟» بسیار خوشحال است در مورد آن می‌نویسد: «نکته جالب اما درباره این فیلم که علی الظاهر از دایره تنگ نظارت دلواپسان سینمای ایران قسر دررفته و فعلا جان سالم به در برده است، اشاره‌ها و کنایه‌های سیاسی آن است. فیلمی که البته بیش از یک دهه پس از تولید روی پرده رفته و برخی گزاره‌های طرح شده در آن را به نوعی پیش‌بینی یک فیلمساز از شرایط امروز می‌دانند.»

 

«بازهم سیب داری؟» به دلیل بیان توهین‌امیز مضامین سیاسی مطلوب سازندگان آن و صراحت‌ش در حمله به نظام و نهادهای انقلابی پاسدار آن، از سال ۸۵ مجوز اکران نگرفت تا اینکه بالاخره توسط مدیران سینمایی دولت اعتدال در سکوت از توقیف خارج شد و برای اکران به گروه سینمایی هنر و تجربه رفت تا مسئولان سینمایی دولت برای بدست اوردن دل شبه‌روشنفکران غرب‌زده هم ژست رفع توقیف گرفته باشند و هم منتقدان را حساس نکرده باشند.

 

با این اوصاف و با وجود اکران دو فیلم توقیفی «خواب تلخ» محسن امیریوسفی و «بازهم سیب داری؟» بایرام فضلی پس از ده سال به نظر می‌رسد سیاست مدیران سازمان سینمایی دولت اکران فله‌ای فیلم‌های توقیفی در گروه «هنر و تجربه» و بهره‌برداری سیاسی از آن به جای پایبندی به ماهیت اصلی این گروه یعنی اکران فیلم‌های تجربی و هنری مخاطب خاص است، سیاستی که در نهایت با ایجاد حاشیه‌های فراوان به ضرر کلیت مدیریت فرهنگی دولت و این گروه تمام خواهد شد.