در سالروز ترور انور سادات - اعدام فرعون + تصاویر

سی و چهار سال پیش در چنین روزی عناصر انقلابی و اسلامگرای مصر در اعتراض به خیانت سادات به جهان اسلام اقدام به اعدام انقلابی او نمودند.

گروه بین الملل فرهنگ نیوز، سی و چهار سال پیش در چنین روزی شماری از انقلابیون و جهادی های مصر در اعتراض به خیانت صورت پذیرفته از سوی رئیس جمهور کشورشان در وضع عهدنامه ی صلح با رژیم اشغالگر قدس و دو پاره نمودن جهان عرب، اقدام به تصمیمی انقلابی گرفته و در اعتراض به کمپ دیوید مبادرت به اعدام انور سادات رئیس جمهور مصر نمودند، رخدادی که می توانست پیامدهای متعددی را بر جهان عرب و منطقه بگذارد.

در سالروز وقوع آن حادثه خطیر بر آن شدیم در گزارشی مصور توام با توضیحات ذیل آن به نحو قدرت گیری انورسادات در مصر و سیاست او در قبال رژیم صهیونیستی و منطقه خاورمیانه اشاره نموده و نهایتا به نحو اعدام انقلابی اش اشاره نمائیم.

در سال 1952 شماری از افسران جوان ارتش مصر به رهبری ژنرال نجیب و جمال عبدالناصر با کودتا بر علیه پادشاهی ملک فاروق ضمن خلع او، اعلام حکومت جمهوری نمودند. این انقلاب پایان حضور نظامی بریتانیا در مصر را به همراه داشت و موجب استقلال سودان شد که پیش از آن به صورت مستعمره مشترک بریتانیا و مصر اداره می‌شد. حکومت انقلابی مصر سیاست‌هایی ناسیونالیستی و ضدامپریالیستی را در پیش گرفته و به صورت هواخواه جدی ناسیونالیسم عربی و جنبش عدم تعهد درآمد. تصویر فوق ژنرال محمد نجیب و جمال عبدالناصر را در سال 1954 و در دومین سالروز انقلاب نشان می دهد.

محمد انور سادات از ابتدای وقوع انقلاب توسط افسران جوان از عناصر نزدیک به ناصر و ژنرال نجیب محسوب شده و به مرور بر جایگاه و وزنش در حکومت انقلابی مصر افزوده می شد. تصویر قوق سادات را در کنار ناصر و کادر رهبری مصر نشان می دهد.

انور سادات در طول قریب به دو دهه حکمرانی ناصر هم چون وی قائل به مبارزه با صهیونیست ها بوده و بر اندیشه ی پان عربیسم و حمایت از فلسطینی ها تاکید می نمود. سادات در سال 1952 بعد از سرنگونی ملک فاروق و به قدرت رسیدن اولین رئیس جمهوری مصر به نام محمد نجیب، به سمت وزارت در کابینه او با درجه ژنرالی انتخاب می‏گردد.در سال 1956 جمال عبدالناصر به ریاست جمهوری مصر می‏رسد و انور سادات ابتدا با درجه ژنرالی به سمت مشاور او و در سال 1969 معاون ناصر می‏ شود.

انور سادات به عنوان یک ژنرال و از فرماندهان بلند پایه ارتش در طول نبردهای پی در پی اعراب با اسرائیل همواره نقش بسزایی را ایفا نموده است. نبردهایی که عموما با شکست اعراب همراه بوده است. تصویر فوق جنگ مصر و اسرائیل در سال 1956 موسوم به جنگ کانال سوئز را نشان می دهد.

جمال عبدالناصر در طول سال های حیاتش علاوه بر رهبری مصر، عملا رهبری جهان عرب را در مقابله با اسرائیل بر عهده داشت، لذا مصر جایگاه خطیری را در جهان عرب از آن خود ساخته بود. مرگ عبدالناصر در سال 1970 اعراب را در شوک بزرگی فرو برد تا آن جا که گفته می شود معمر قذافی رهبر لیبی چندین بار در طول مراسم بیهوش شده است. محمد انور سادات معاون اول ناصر پس از مرگ وی عملا به عنوان رئیس جمهور مصر تعیین می شود. تصویر فوق رهبران عرب را در سوگ جمال عبدالناصر نشان می دهد.

انور سادات هم چون سلفش در پی مقابله با اسرائیل بر آمده و با هم پیمانی هم زمان با رهبران عرب جنگی غافل گیرانه را در سال 1973 بر علیه اسرائیل آغاز می کنند، جنگی که در آن اعراب تا آستانه نبود صهیونیست ها پیش رفته و اگر حمایت آمریکا در لحظات پایانی از اسرائیل نمی بود امروز نامی از اسرائیل در جهان باقی نمانده بود.

با وجود اتحاد جهان عرب در مقابله با اسرائیل، اعراب در طول دهه های سپری شده ضربات مهلکی را از اسرائیل پذیرفته بودند تا آن جا که در پایان جنگ 1973 موسوم به جنگ یوم کیپور، صحرای پهناور سینای مصر، بلندی های جولان سوریه، کرانه باختری و نوار غزه فلسطین، مناطقی از اردن و بخش هایی از جنوب لبنان به تصرف اسرائیل در آمده بود. تصویر فوق به ترتیب از راست: حافظ اسد، معمر قذافی و انور سادات روسای جمهور سوریه، لیبی و مصر را نشان می دهد.

از زمان انقلاب افسران در مصر در سال 1952 این کشور از یوغ انگلستان در آمده و در طول سال های جنگ سرد بسان متحدی در کنار اتحاد جماهیر شوروی قرار داشت. آغاز تغییرات بنیادین در مصر را می توان از تصمیم سادات جهت کاستن روابط با شوروی و همکاری بیشتر با آمریکا دانست. انور سادات در اقدامی غیر منتظره ضمن اخراج مستشاران شوروی به کاهش روابط اقتصادی با مسکو تمایل نشان داد. تصویر فوق هنری کیسینجر وزیر خارجه و متفکر آمریکایی را در کنار انور سادات نشان می دهد.

با این حال و مادامی که مصر در خط مقدم نبرد با اسرائیل قرار داشت هم چنان نقش رهبری اعراب در مقابله با اسرائیل را بر عهده داشت.

تصمیم استراتژیک آمریکا جهت شکافتن صفوف اعراب و قطع نفوذ شوروی در مصر از چندین روش پیگیری می شد. در ایران محمد رضا شاه پهلوی بسان متحد قدرتمند غرب در منطقه به ایفای نقش می پرداخت، از همین رو روابط تهران با قاهره به دلیل نزدیکی مصر به شوروی و نزدیکی تهران به اسرائیل در سردی مطلقی به سر می برد. با ارسال سیگنال هایی از سوی سادات جهت آمادگی برای تغییرات بنیادین در مصر، شاه ایران نقشی فعال بازی کرده و ضمن ارتقای روابط با قاهره به عنوان میانجی گری فعال تلاش نمود باب گفتگو میان قاهره و تل آویو را فراهم نماید. از آن پس است که روابط سادات با شاه ایران گرم و صمیمی شده و این مصر بود که پس از انقلاب به عنوان تنها کشور جامعه بین المللی پذیرای شاه ایران بود.

سرانجام و پس از گفتگوهای پیدا و پنهان و با واسطه گری آمریکا و ایران، رژیم سادات در اقدامی غیر قابل تصور خط خود را از سایر جهان عرب جدا نموده و با وضع پیمانی با اسرائیل از در صلح در می آید، پیمانی که در 17 سپتامبر 1978 و با نام صلح کمپ دیوید شهرتی جهانی پیدا می کند. در این پیمان دو طرف مصری و صهیونیستی با وساطت طرف آمریکایی تعهداتی را در قبال یکدیگر پذیرا می شوند. تصویر فوق به ترتیب از راست: مناخیم بگین ( نخست وزیر اسرائیل)، جیمی کارتر (رئیس جمهور آمریکا) و انور سادات را نشان می دهد.

پیمان‌نامه ی کمپ‌دیوید ۸ بند داشت: 1. نیروهای اسرائیل باید در سه سال پس از بستن پیمان از صحرای سینا عقب نشینی کنند: البته در این هنگام بسیاری از سرزمین‌های کشورهای دیگر در خط مقدم، از جمله بلندی های جولان سوریه، کرانه باختری رود اردن و نوار غزه  در اشغال اسراییل بود که در قرارداد اشاره‌ای به پس‌گیریشان نشده بود. شاید بتوان گفت که صلحی که سادات بسته‌بود تنها متعلق به مصر بوده‌است و کاری به دیگر کشورها نداشته‌است. 2. لزوم برقراری روابط دوستانه و روابط کامل دیپلماتیک میان دو طرف: طبق این اصل اسراییل را نخستین بار در میان کشورهای جهان سوم به رسمیت می‌شناختند که طبیعتاً امتیازی برای اسراییل به شمار می‌رفت. 3. شناسایی تمامیت ارضی اسرائیل: طبق این بند سرزمین‌هایی که اسراییل طی سال‌ها جنگ با فلسطینیان به دست آورده‌بود را از سوی مصر رسماً مال خودش شناخته می‌شد.4. استقرار نیروهای حافظ صلح سازمان ملل متحد در منطقه ی مرزی سینا. 5. جواز گذر کشتی‌های اسرائیل از آبراه سوئز: با اجرای این بند اسرائیل از حالت نیمه‌محاصره‌ای که داشت بیرون می‌آمد. 6. شروع مذاکرات درباره ی خود مختاری فلسطینیان در نوار غزه و کرانه باختری رود اردن به فاصله یک ماه پی از عقد قرارداد: گرچه مذاکره‌ها به موقع آغاز شد، اما هیچ گاه به انتها نرسید. در واقع این بند مبهم و ناکارآمد بود زیرا هیچ لزومی برای طرفین نمی‌آورد و تنها ایشان را به مذاکره فرامی‌خواند که در عمل نیز چنین شد و بی‌نتیجه ماند. 7. انتخابات برای تعیین دولتی خودمختار در نوار غزه و ساحل غربی رود اردن، سپس عقب نشینی ۵ ساله ی نظامی و غیر نظامی نیروهای اسراییل: البته این دو اصل هرگز به نتیجه‌ای نرسید اما این اصل نیز همچون اصل خود مختاری فلسطینیان هیچ گاه به نتیجه نرسید. هنوز اسرائیل به کرانهٔ باختری می‌رود و جنگ اسرائیل با غزه با ۵۰۰۰ کشته ی فلسطینی و تعدادی اسرائیلی نیز صورت گرفت.8. گروهی برای رسیدگی به همهٔ ادعاهای مالی دو طرف تشکیل شود: این اصل نیز پس از گذشت یکی دو سال از عقد پیمان کمپ دیوید منجر به گسترش جاذبه ی رابطه ی اقتصادی اسرائیل با مصر شد و سرمایه‌گذاران اسرائیلی برای جذب سرمایه‌های مصر و کسب سود از نیروی کار و شرایط اقتصادی مصر راهی این سرزمین شدند. به هرحال طبق این ۸ بند درعمل این منافع به طرفین رسید: مصر: پس دادن صحرای سینا به مصر، اسرائیل: به رسمیت شناختن اسرائیل و تمامیت ارضی او و  رابطهٔ اقتصادی اش با مصر، راه یافتنش به آبراه سوئز، فلسطین: تشکیل دولت خودمختار و عقب‌نشینی اسرائیل (که کلاً تنها روی کاغذ ماند).

وضع کمپ دیوید منجر به طرد مصر از جهان عرب گردید. اتحادیه عرب مصر را از این اتحادیه اخراج کرده و تمامی کشورهای عربی بر علیه قاهره موضع گرفتند. انزوای مصر در جهان عرب منجر به نزدیکی بیش از پیش سادات به اسرائیل، آمریکا و ایران شاهنشاهی گردید. با این حال اقدام سادات با پذیرش کمپ دیوید قبح عدم ارتباط با اسرائیل شکاند، امری که بعدها توسط اردن و شماری از کشورهای دیگر عربی نیز تداوم یافت. تصویر فوق به ترتیب از راست: سادات، ملک حسین (پادشاه اردن) و معمر قذافی را نشان می دهد.

یک سال پس از وضع کمپ دیوید، پیروزی انقلاب اسلامی در ایران روحیه مضاعفی را برای انقلابیون فلسطینی در پی داشت. ایران تا پیش از انقلاب به عنوان یکی از بزرگترین متحدین اسرائیل در منطقه محسوب می شد، با این حال و پس از پیروزی انقلاب، رهبران انقلابی مستقر در تهران حمایت از فلسطین و مقابله با اسرائیل را بخشی از آرمان های خود خواندد. وقوع انقلاب در ایران و سقوط شاه زمینه نارضایتی سادات را در پی داشت.

انور سادات جهت نشان دادن مخالفت خود با انقلاب اسلامی ایران و در حالی که هیچ کشوری حاضر به پذیرش شاه مخلوع ایران نبود، اقدام به پذیرش شاه در مصر نمود. محمد انور سادات که محمد رضا شاه پهلوی را برادر خطاب می نمود، او را در کاخ قبه، کاخ شاهان مصر جای داد، کاخی که محمد رضا شاه آن را از دوران نامزدی اش با فوزیه (خواهر آخرین پادشاه مصر) به یاد داشت.

امام خمینی رهبر کبیر انقلاب اسلامی پیش و پس از انقلاب مدام خطر اسرائیل برای مسلمانان را گوشزد نموده اند، ایشان جزو اولین نفراتی بودند که مخالفت صریح خود را با کمپ دیوید اعلام نموده و فرمودند: «این جانب بیش از پانزده سال است که خطر اسرائیل غاصب را گوشزد کرده‏ ام و به دوَل و ملل عرب این حقیقت را اعلام نموده‏ام. اکنون با طرح استعمارى صلح مصر و اسرائیل، این خطر بیشتر و نزدیکتر و جدیتر شده است. سادات با قبول این صلح، وابستگى خود را به دولت استعمارگر امریکا آشکارتر نمود. از دوست شاه سابق ایران بیش از این نمى‏ توان انتظار داشت. ایران خود را همگام با برادران مسلمان کشورهاى عربى دانسته و خود را در تصمیم‏گیری هاى آنان شریک مى ‏داند. ایران صلح سادات و اسرائیل را خیانت به اسلام و مسلمین و برادران عرب مى ‏داند و موضع هاى سیاسى کشورهاى مخالف این پیمان را تأیید مى‏کند. و السلام علیکم و رحمة اللَّه.» تصویر فوق سادات را در کنار جیمی کارتر نشان می دهد.

امضای توافق نامه کمپ دیوید در افکار عمومی غربی و اسراییل باعث به وجود آمدن امید پیروزی دائمی اسرائیل بر اعراب و آغاز صلحی پایدار در منطقه خاورمیانه شد، از همین روی بنیاد نوبل جایزه صلح خود موسوم به جایزه صلح نوبل را در سال ۱۹۷۸ به طور مشترک به انور سادات از مصر و مناخیم بگین از اسرائیل تقدیم کرد. تصویر فوق به ترتیب از راست: حسنی مبارک، انور سادات و مناخیم بگین را نشان می دهد.

آغاز جنگ تحمیلی از سوی صدام حسین بر علیه جمهوری اسلامی در همان مقطع مورد سو استفاده رژیم مصر قرار گرفت. قاهره که به واسطه کمپ دیوید در جهان عرب منزوی شده بود، تلاش داشت با اتخاذ مواضع ضد ایرانی فضا را برای فعالیت خویش در جهان عرب مهیا کند.

مرگ محمد رضا شاه پهلوی در مصر و استقبال کم نظیر سادات و اعوان و انصارش در برگزاری بزرگداشت برای شاه، ارادت او به خاندان پهلوی و دشمنی اش با نظام انقلابی را در مقطع پس از وقوع انقلاب بیش از پیش آشکار نمود. تصویر فوق فرزند شاه مخلوع را در کنار انور سادات در مراسمی که برای محمد رضا ترتیب داده شده بود نشان می دهد.

وضع صلح با اسرائیل و انتقادهای مکرر جامعه مصر نسبت به این اقدام منجر به وقوع اعتراض های گسترده ای در سطح جامعه مصر شد، اعتراض هایی که از سوی سادات و نظامیانش به شدت سرکوب شد. در مقطع زمانی فوق هزاران عضو جریان های اسلامی، ناصریست ها، کمونیست ها، فیمینیست ها و... بازداشت شدند. موقعیت موجب نزدیکی بیش از سادات به غرب گردید.

تحمل قراداد کمپ دیوید و خیانت  انور سادات به جهان عرب از سوی مخالفینش و حامیان آرمان فلسطین دیری نپایید و  در 6 اکتبر 1981 هنگام بر پایی رژه پیروزی از سوی حامیانش توسط شماری از عناصر اسلامگرای حزب جهاد اسلامی به سرکردگی خالد اسلامبولی مورد حمله با رگبار مسلسل و نارنجک قرار گرفته و در دم کشته می شود. گروه جهاد اسلامی مصر صراحتا دلیل این اقدام انقلابی را اعتراض به قرارداد کمپ دیوید عنوان نمود.

مدت زمان سوءقصد به انور سادات جمعاً ۲ دقیقه به طول انجامید. در روز رژه، انور سادات توسط محافظان حفاظت می‌شد. درست در زمانی که هواپیماهای میراژ از بالای میدان رژه با ارتفاعی پائین و به طور هماهنگ پرواز می‌کردند و تا حدی باعث پرت شدن حواس محافظان می‌شدند، جیپ نظامی ای در روبروی جایگاه مخصوص که انور سادات در مقابل آن سان نظامی می دید در حال عبور بود که ناگهان افراد مستقر در داخل جیپ با پرتاب نارنجک و شلیک مسلسل اقدام به حمله به سوی جایگاه و به سوی شخص انور سادات را کردند. انور سادات که در آن لحظه ایستاده بود مستقیماً و از ناحیه سر مورد هدف تیر مسلسل قرار گرفت و درجا به قتل رسید. انور سادات پس از اصابت تیر مسلسل به سرش، با سقوط به داخل جایگاه افتاد. اما مهاجمان اقدام به جلو آمدن تا مقابل جایگاه ویژه کردند. زیرا گمان می‌کردند وی خود را به داخل زمین جایگاه انداخته‌است تا مانع از قرار گرفتن در معرض تیر شود.

خالد بن احمد شوقی اسلامبولی یک افسر مصری و عضو گروه جهاد اسلامی بود که به همراه تنی چند از هم فکرانش عملیات ترور سادات را به نمایش گذاردند.در این حمله علاوه بر انور سادات رئیس جمهور مصر، ۵ نفر دیگراز مقامات مصری نیز کشته شدند. ۲۸ نفر از جمله ۱۴ افسر آمریکایینیز زخمی شدند. خالد اسلامبولی به همراه سه تن از عاملان ترور دستگیر و روانه زندان شدند. او و سایر متهمان در قفس‌های فولادی در دادگاه شرکت می کردند. وی طی جلسات محاکمه خود انگیزه‌اش را از قتل انور سادات را بستن پیمان صلح میان مصر و اسرائیل اعلام کرد.

شماری از هم فکران خالد اسلامبولی که پس از ترور بازداشت شدند. رژیم صر خالد و دوستانش را به اعدام محکوم نمود.

در ایران اما از اقدام خالد اسلامبولی تقدیر به عمل آمد و حرکت او انقلابی خوانده شد. پس از ترور انور سادات حضرت امام (ره) در پیامی که به مناسبت عید قربان صادر فرمودند در عبارات کوتاهی به ترور انور سادات هم اشاره می فرمایند: «... در این سال، این عید برای مسلمانان از آن جهت مبارک تر است که در آستانه آن فرعون مصر رهسپار کوی فرعونیان گردید و برای ایران به علاوه از آن جهت که قوای شیطانی صدام رو به زوال شیاطین پیوستة آمریکا رو به اضمحلال است ...» تصویر فوق شهید خالد اسلامبولی را نشان می دهد.

نمایی از زندانیان در قفس و متهم به مداخله در ترور اعدام فرعون مصر.

با پخش شدن خبر مرگ انور سادات، بسیاری از کشورهای غربی و رژیم صهیونیستی با ابراز تاسف شدید از مرگ وی و با فرستادن نمایندگانی بلندپایه همچون پادشاهان، رؤسای جمهور و نخست وزیران خود در مراسم تدفین انور سادات حضور یافتند. مراسم تدفین وی با تشریفات کامل نظامی برگزار شد. سه رئیس جمهور آمریکا (جرالد فورد، نیکسون و جیمی کارتر) به همراه خاندان سلطنتی پهلوی جزو مدعوین بودند.

با مرگ انور سادات، حسنی مبارک معاون وی عملا قدرت را در دست گرفت. وی در طول سه دهه زمامداری اش با تداوم حالت فوق العاده موجود از سال 1967 به شدت به سرکوب مخالفین پرداخته و در حوزه سیاست خارجی مشی سادات در ارتباط با اسرائیل را ادامه داد.