کمیل نقی پور – رجانیوز: در حالی که نمایندگان مجلس شورای اسلامی خرداد ماه سال جاری با تصویب طرحی دولت را ملزم به ارائه متن توافق نهایی به مجلس کردند با این حال رئیس جمهور ، اعضای دولت و حتی برخی از نمایندگان مجلس با بیان دلایلی ، عدم ارسال متن برجام را توجیه می کنند.

در همین راستا رئیس جمهور در نشست خبری خود با خبرنگاران ۶ علت را برای توجیه دور زدن مجلس بیان کرد که در ادامه توجیهات آقای روحانی و نقدهای وارد به آن می آید.

۱) برجام همان NPT است

آقای روحانی در کنفرانس خبری خود در در ابتدای اظهاراتش  درباره عدم ارسال برجام به مجلس گفت:

«آنچه امروز دارد، انجام می‌گیرد، در واقع نسبت به اجرای یک معاهده‌ای است که قبلاً ایران آن را پذیرفته است. بحث این است که عده ای می گویند شما معاهده ان پی تی را که قبلا پذیرفتید درست اجرا کردید یا نه؟ تمام مذاکرات برای این بود که ما ثابت کنیم اتهامات وارده درباره صحیح اجرا نکردن این معاهده ناروا است و یک اعتمادی هم آنها نسبت به آینده برنامه هسته‌ای ایران داشته باشند که صلح‌آمیز است. پس تمام بحث‌ها برای درست اجرا شدن معاهده‌ای بوده که قبلاً ایران عضو آن معاهده شده است و مجلسین قدیم آن معاهدات را تصویب کرده و به صورت قانون در آوردند.»

آقای روحانی در حالی مدعی است که توافق نهایی همان معاهده NPT  است که :

اول) قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت صراحتا تاکید دارد که برجام با  NPT‌متفاوت است چرا که « تمام قوانین برجما تنها برای اجرای آن بین E۳/EU+۳ و ایران هستند و نباید به عنوان سابقه‌ای برای هیچ‌یک از کشورها یا به عنوان اصلی در حقوق بین‌الملل یا حقوق و تعهدات پیمان منع گسترش تسلیحات هسته‌ای و دیگر ابزارهای مربوطه و همچنین مبانی و اعمال بین‌المللی به شمار آید»

دوم) علاوه بر این در  با توجه به محتوای برجام و NPT مشخص می شودکه برجام معاهده ای متفاوت از NPT است . به عنوان مثال در NPT صراحتا آمده است که کشوهرای عضو هیچ گونه محدودیدی در تولید و به کارگیری از انرژی هسته ای صلح آمیز ندارند اما در برجام صراحتا محدودیت هایی علیه برنامه هسته ای ایران تصویب شده است.

۲) ۱+۵ توافق را به پارلمان های خود ارجاع ندادند چرا ما ارجاع دهیم؟

اقای روحانی در ادامه اظهارات خود در نشست خبری با خبرنگاران در توجیه عدم ارسال متن برجام به مجلس گفت:

«در برجام نگاه کنید می گوید به صورت داوطلبانه ایران این کارها را انجام دهد،همچنین هیچ کشور دیگری از میان اعضای ۱+۵ این توافق را نبرده در پارلمان خودش که ما ببریم در پارلمان و بخواهیم آن را تصویب کنیم.»

رئیس جمهور این اظهارات در حالی به زبان آورده است که :

اول)آمریکا از جمله کشورهای ۱+۵ است که سرنوشت برجام را به رای گیری کنگره گره زده است.

دوم) بر اساس قانون « الزام دولت به تعلیق اقدامات داوطلبانه در صورت ارجاع و یا گزارش پرونده هسته ای به شورای امنیت» که در سال ۱۳۸۴ توسط مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید دولت موظف است برای انجام اقدامات داوطلبانه در موضوع هسته ای از مجلس اجازه بگیرد.

سوم ) فارغ از اینکه چه کشورهایی این قوانین را به پارلمان خود برده یا نبرده اند ، بر اساس قانون الزام دولت به حفظ دستاوردهای هسته ای که مشخصا برای نظارت بر توافق نهایی در تاریخ ۲۷ خرداد ۱۳۹۴ به تصویب مجلس رسید دولت موظف به ارسال برجام به مجلس است.

۳) ارسال برجام به مجلس به معنای الزام آور شدن آن است و این به ضرر ایران است

سومین توجیه رئیس جمهور در بیان ضرورت ها و فواید عدم بررسی برجام در مجلس توجیه زیر بوده است:

«ما اگر این توافق را به پارلمان ببریم چه می‌شود؟ این یک الزامی بر دولت می‌شود، الزام بر آنها نمی‌شود بر ما می‌شود. یعنی کار را به نفع آنها انجام داده ایم.»

نقدی که به این استدلال آقای روحانی وارد است ، این است که :

اول) بنابرچه علتی رئیس جمهور ارسال برجام به مجلس را مترادف تصویب آن می داند که الزام آور شدن ان را به ضرر ایران عنوان می کند. شاید نمایندگان مجلس برجام را برخلاف مصلحت ملی تشخیص دهند و آن را رد کنند.

دوم) بررسی برجام در مجلس اصلا به معنای الزام آور شدن بندهای داوطلبانه آن مانند اجرای پروتکل الحاقی نیست ، در بررسی مجلس کلیات توافق به رای گذاشته می شود و این موضوع مورد بررسی قرار می گیرد که آیا برجام (کلیت برجام) در راستای منافع ملی هست یا خیر.

۴) برجام اصلا به امضای نماینده دولت نرسیده است

اما یکی از عجیب ترین استدلات آقای رئیس جمهور تاکید وی بر این مساله بود که برجام به امضای رئیس جمهور یا نماینده رئیس جمهور (وزیر خارجه یا معاونان وی) نرسیده است.

روحانی در این باره گفت:

«به مجلس رفتن معنایش این است چیزی که تا امروز رییس‌ جمهور و وزیر خارجه امضا نکرده اند، امضا کنند و بعد برود در هیات وزیران دولت تصویب کند. یعنی مدام برای خودمان الزاماتی ایجاد می‌کنیم که هیچ کشوری چنین کاری نکرده است. در بقیه کشورها هم رییس‌ جمهوری و وزیر خارجه آنها امضا نکرده و دولتهایشان تصویب نکرده اند. چرا ما می‌خواهیم یک فشاری را از لحاظ حقوقی بر مردم ایران وارد بکنیم؛ فشاری که هیچ الزام و نیازی به آن نداریم.اصل ۱۲۵ کاملا روشن می‌کند، چیزی را که رییس‌ جمهوری و یا نماینده‌اش امضاء کرده باشند. اصلاً سبک برجام این بوده که دولت‌ها با هم تفاهم کنند و برود شورای امنیت سازمان ملل تصویب شود که آن هم رفته و تصویب شده است.»

این اظهارات آقای روحانی در حالی مطرح شده است که :‌

اول) برجام به امضای نماینده دولت، رسیده است  و تصویر امضای نماینده ایران در کنار امضای دیگر وزاری امور خارجه موجود است. بنابر این بنابر اصل ۱۲۵ توافقی که به امضا نماینده رئیس جمهور رسیده باید به مجلس ارسال شود.

دوم) بر اساس اصل ۷۷ قانون اساسی معاهدات بین‎المللی که لازم است به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد، اعم از «توافقنامه» و «تفاهم نامه» سیاسی و غیر سیاسی است.همچنین « یادداشت‌ تفاهم‌ چنانچه‌ ایجاد تعهد نماید مثل‌ قرارداد است‌ و بایستی‌ ضوابط‌ مذکور در قانون‌ اساسی‌ نسبت‌ به‌ آن‌ رعایت‌ شود.»

۵) توافق نهایی همانند توافق ژنو است بنابراین نیازی به رای مجلس ندارد

استدلال دیگر رئیس جمهور در توجیه اقدام دولت در عدم ارسال متن برجام به مجلس به منظور بررسی مفاد آن مطرح کرد این بود که :

«شما می‌دانید شبیه این مورد را در توافق ژنو هم داشتیم. منتها آن کوتاه‌مدت بوده است و ۲ سال بوده است و این ممکن است ۱۰ سال باشد ولی عین آن بوده است و آن به مجلس نرفته که تصویب شود. تفاهم‌های دیگر هسته‌ای هم قبلا داشتیم. توافق پاریس و بیانیه سعدآباد هم به مجلس نرفت. هیچ کس هم نگفت چرا به مجلس نرفت. این هم شبیه آنهاست و فرقی نمی کند.»

اما

اول) بر اساس اصل ۷۷ قانون اساسی معاهدات بین‎المللی که لازم است به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد، اعم از «توافقنامه» و «تفاهم نامه» سیاسی و غیر سیاسی است. همچنین « یادداشت‌ تفاهم‌ چنانچه‌ ایجاد تعهد نماید مثل‌ قرارداد است‌ و بایستی‌ ضوابط‌ مذکور در قانون‌ اساسی‌ نسبت‌ به‌ آن‌ رعایت‌ شود.»

دوم) عدم بررسی توافق ژنو در مجلس نیز به کم کاری دولت و بی توجهی نمایندگان بازمی گرددو در صورتی که دولت توافق ژنو را به مجلس برای بررسی ارسال می کرد، نمایندگان این قدرت قانونی  را داشتند که کلیات این توافق را تصویب یا رد بکنند.

سوم) قانون الزام دولت به حفظ دستاوردهای هسته ای که مشخصا برای نظارت بر توافق نهایی در تاریخ ۲۷ خرداد ۱۳۹۴ (یعنی ۱۹ ماه پس از امضای توافق ژنو) به تصویب مجلس رسید و بر این اساس دولت موظف به ارسال توافق نهایی به مجلس است.

۶) برجام در شورای امنیت ملی بررسی می شود نیازی به مجاس نیست!

اما استدلال آخری که آقای روحانی بیان کرد به این مساله مربوط می شد که برجام در شورای امنیت ملی در حال بررسی است و دیگر نیازی به بررسی آن توسط مجلس نیست.

روحانی در این باره گفت:

«ممکن است این بحث مطرح باشد که نهادهایی باید این برجام را بررسی کنند. شما می‌دانید که پرونده هسته‌ای از روز اول تحت نظر شورای عالی امنیت ملی اداره می شده است، از سال ۸۲ تا امروز. الان هم تحت نظر شورای عالی امنیت ملی است. شورای عالی امنیت ملی بررسی های فراوانی را در زمینه برجام انجام داده و جلسات متعددی داشته است و تقریباً مراحل نهایی خود را سیر می‌کند و قاعدتاً چیزی که طبق اصل ۱۷۶ تحت نظر شورای عالی امنیت ملی است و شورای عالی امنیت ملی اگر در نهایت تصویب کند و سیرش را طی کند، به طور طبیعی این اصل حاکم بر همان اصولی است که جنابعالی اشاره فرمودید.»

در پاسخ به این اظهارنظر آقای روحانی باید گفت:

اول) بر اساس نظرات حقوقدانان، اعضای شورای نگهبان ، نمایندگان مجلس بررسی برجام در مجلس برخلاف اصل ۱۷۶ قانون اساسی نیست.

دوم) برخلاف تاکید ریس جمهور پرونده هسته ای ایران از شهریور ماه ۱۳۹۲ از شورای امنیت ملی به وزارت امور خارجه انتقال یافت.

سوم) بر اساس قانون اساسی و نقشی که برای مجلس در نظر گرفته است و همچنین بر اساس قانون الزام دولت به حفظ دستاوردهای هسته ای که مشخصا برای نظارت بر توافق نهایی به تصویب مجلس رسید ، مجلس این امکان و قدرت را دارد که برجام را مورد بررسی قرار دهد.