در صورت نقض توافق از سوی غرب، طبق برجام ایران نمی تواند تعهدات خود را متوقف کند.

وزیر خزانه داری امریکا: هیچ تغییر فوری در تحریم های آمریکا، اتحادیه اروپا و سازمان ملل وجود نخواهد داشت.

 تحریم های سپاه یا مقامات ارشد این کشور را برنمی داریم.

 در صورت نقض توافق از سوی غرب، طبق برجام ایران نمی تواند تعهدات خود را متوقف کند.

اگرچه تیم هسته ای ایران اظهار می دارد که تمامی تحریم ها لغو شده و همچنین اعلام میکند که ایران این توانایی را دارد تا در صورت تحمیل یا بازگرداندن تحریم ها تعهدات خود را متوقف کند، اما این حق از سوی طرف های مقابل برای ایران شناسایی نشده است و در صورت بازگشت ایران به فعالیت های سابق خود با توجه به قطعنامه ۲۲۳۱ تبعات سنگینی را باید متحمل گردد.

عبدالجواد کنعانی-رجانیوز: ایجاد اطمینان برای سناتور های امریکا مبنی بر حفظ سایه تحریم بر سر ایران را می توان عصاره اظهار نظر جک لو وزیر خزانه داری اوباما در جلسه استماع مجلس سنا دانست. اطمینانی شبیه آنچه که بعد از توافق ژنو که با طراحی مدلی برای عملیاتی کردن وعده های خود نگرانی سناتور ها را رفع کرده بود.

 

به گزار رجانیوز به این منظور وزارت خزانه داری امریکا در دوره پسا ژنو چهار برنامه اجرایی زیر را در دستور کار خود قرار داد تا به این وسیله ریسک ارتباط سایر کشور ها با ایران را افزایش داده و همچنان تاثیر تحریم ها بر ایران را ادامه بخشد:

۱. صدور دستور العمل و اعلامیه های مشخص مبنی بر باقیماندن تحریمها و ریسک معامله با ایران 

۲. مذاکره حضوری با شرکتها و بانکها برای پرهیز از معامله با ایران 

۳. استمرار مجازات و اعمال جرائم نقض تحریمها

۴. تشدید سایر تحریمهای ایران و انتقال قطار تحریم از ریل هسته ای به تروریسم

درهمین راستا خزانه داری امریکا در دوران پسا ژنو موفق شد در کنار اعمال تحریم های جدید بر شرکت هواپیمایی ایران با توجیه تحریمهای تروریستی، مجازات ناقضین و دور زنندگان تحریم را نیز ادامه دهد و با دنبال کردن مذاکره حضوری با شرکتهای خارجی و صدور اعلامیه مانعی برای شکست تاثیر روانی تحریم ها ایجاد نماید.

 

این درحالی است که اکنون و بعد از جمع بندی مذاکرات وین به نظر می رسد همین چهار دستور کار مجددا توسط خزانه داری امریکا در حال پیگیری است. در همین راستا لو در سخنان خود به سناتور های کنگره امریکا اطمینان داد که تحریم های ایران به زودی برداشته نخواهد شد و بعد از آنکه ایران تعهدات خود را اجرا نمود وزارت خزانه داری امریکا تحریم ها را به صورت مرحله ای تعلیق خواهد نمود. وی در این باره گفت:

 

«روشن بگوییم، هیچ تغییر فوری در تحریم های آمریکا، اتحادیه اروپا و سازمان ملل وجود نخواهد داشت و فقط زمانی که ایران شروط اساسی هسته ای را به جا آورد، آمریکا شروع به تعلیق تحریم های ثانویه هسته ای به صورت مرحله ای خواهد کرد. تحریم هایی که کشورهای طرف سوم را که با ایران تجارت می کنند، هدف قرار می دهد. شکی نیست که می بایست در برابر احتمال پای بند نبودن ایران به تعهدات خود در این توافق آماده باشیم. برای همین، اگر ایران در زمانی که تحریم ها را تعلیق کردیم، تعهدات خود را نقض کرد، می توانیم خیلی سریع تحریم های سازمان ملل و آمریکا را بازگردانیم. با توجه به اینکه بازگردانده شدن تحریم های سازمان ملل نیازمند رای در شورای امنیت است، آمریکا این توان را دارد که اجرای دوباره این تحریمها را صورت بدهد».

 

 

در همین راستا روزنامه فایننشال تایمز در مطلبی با بیان داشتن این که  برای بسیاری از شرکت‌ها، توافق هسته‌ای با ایران نه فرصت طلایی که میدان مین است، عنوان کرد: «تحریم‌های اقتصادی و مالی آمریکا و اروپا تنها زمانی برداشته خواهد شد که ایران  به تعهداتش در توافق هسته‌ای عمل کند و انتظار این است که این مدت زمان ۶ تا ۹ ماه باشد. حتی در توافق قید «الزام بازگشت سریع» تحریم‌ها در صورت تخلف ایران از عمل به تعهداتش پیش‌بینی شده است».

 

این روزنامه در ادامه به نقل از متیو اورسمان مشاور حقوقی تحریم‌ها در شرکت حقوقی «پیلزبری» در این زمینه می نویسد: «حتی الان هم که توافق بدست آمده باز هم روند کارها بسیار کند خواهد بود به خصوص برای شرکتهای آمریکایی؛وانگهی تحریم‌های آمریکا درخصوص حمایت ایران از تروریسم به قوت خود باقی خواهد ماند، یعنی این که همه اتباعی که مشمول قوانین حقوقی و کیفری آمریکا هستند، لازم است عمیقا محتاطانه عمل کنند».

 

اما با انطباق سخنان جک لو با متن برجام به نظر می رسد فاصله زیادی با واقعیت وجود نداشته و بررسی ها حکایت از صحت این اظهارات می کند. در همین خصوص بند ۲۱ متن نهایی مذاکرات که به تحریم های کنگره امریکا اختصاص یافته است شاهدی برای صحت سخنان لو است. در این بند از متن توافق وین با بکار گیری کلمه cease که به معنی توقف موقت است به جای کلماتی مانند لغو terminate   یا حتی تعلیق suspend عنوان می دارد که امریکا تحریم ها خود را به طور موقت و آنهم بعد از راستی آزمایی صورت گرفته توسط آژانس متوقف خواهد کرد:

۲۱. The United States will cease the application, and will continue to do so, in accordance with this JCPOA of the sanctions specified in Annex II to take effect simultaneously with the IAEA-verified implementation of the agreed nuclearrelated measures by Iran as specified in Annex V. Such sanctions cover the following areas as described in Annex II

همچنین جک لو در ادامه سخنان خود به سناتور های کنگره اطمینان داده است که حتی در صورت لغو تحریم ها، سایه آنها همچنان بر ایران نگاه داشته شود، به گونه ای که ریسک تجارت با ایران را برای کشور های دیگر بالا نگه دارد:

«حتی در صورتی که تحریم های مرتبط با هسته ای برداشته شوند، همچنان تحریم های عمده که خارج از گستره توافق هسته ای است، به جای خود باقی می ماند، از جمله تحریم های تجاری اولیه آمریکا؛ با برخی استثناء های بسیار محدود، ایران همچنان از دسترسی به بزرگترین بازار دنیا محروم است و تحریم های هدفمند همچنان ایران را به خاطر حمایت از گروه های تروریستی مانند حزب الله، نقش بی ثبات کننده اش در یمن، حمایتش از رژیم اسد، برنامه موشکی و نقض حقوق بشر در این کشور ادامه خواهد داشت. همین هفته، خزانه داری برخی از سران حزب الله، شرکت های نیابتی خارجی و برخی دلالان این گروه را تحریم کرد. همچنین ما تحریم های سپاه پاسداران، نیروهای قدس و شاخه های وابسته به آن یا مقامات ارشد این کشور را برنمی داریم.»

جک لو در این سخنان با اشاره به باقی ماندن برخی از تحریم ها به بهانه های دیگر از ابعاد تازه ای از توافق وین پرده برداری کرده است. در همین راستا اگرچه در متن برجام نام برخی از چهره های نظامی نظیر سردار قاسم سلیمانی و بسیاری از شرکت های وابسته به سپاه پاسداران در لیست خروج از تحریم ها قرار گرفته است اما سخنان جک لو حاکی از آن است که با بهانه های واهی دیگری نظیر حقوق بشری و حمایت از تروریسم همچنان این تحریم ها پا برجا خواهند ماند.

این در حالی است که اگرچه تیم هسته ای ایران با اتکا به بند ۲۶ برجام اظهار میدارند که ایران حق دارد در صورت نقض عهد طرف های مقابل در رفع تحریم ها، فعالیت های هسته ای خود را مجددا از سر بگیرد که بررسی های حقوقی این متن نشان می دهد که این ادعا مورد پذیرش طرف های غربی قرار نگرفته است.این بند از برجام اشعار میدارد:

Iran has stated that it will treat such a re-introduction or re-imposition of the sanctions specified in Annex II, or such an imposition of new nuclear-related sanctions, as grounds to cease performing its commitments under this JCPOA in whole or in part

ایران اعلام کرده است که تحمیل یا بازگرداندن تحریم های مشخص شده در پیوست دو یا وضع تحریمهای جدید هسته ای را به منزله مبنایی برای توقف کلی یا جزیی اجرای تعهدات خود وفق این برجام، تلقی خواهد نمود.

در همین راستا دکتر فضل الله موسوی استاد حقوق بین الملل دانشگاه تهران چندی پیش در گفت و گوی ویژه خبری در پاسخ مجری برنامه در خصوص این که "در صورت بازگشت تحریم ها یا برداشته نشدن آنها ایران چه کاری را می تواند انجام دهد؟" با اشاره به این  بند از توافق تاکید کرده بود:

«اگرچه تیم هسته ای ما این مساله را در متن برجام گنجانده اند اما نوشته شده است که ایران اعلام می دارد. از لحاظ حقوقی اگر این گونه نوشته می شد که ایران حق دارد که اگر چنانچه طرف مقابل توافق را نقض بکنند ایران هم این کار را خواهد کرد، ما می توانستییم در صورت نقض تعهد، فعالیت های خود را از سر بگیریم، این از لحاظ حقوقی باید به این گونه می بود».

در واقع به نظر میرسد اگرچه تیم هسته ای ایران اظهار می دارد که تمامی تحریم ها لغو شده و همچنین اعلام می دارند که ایران این توانایی را دارد تا در صورت تحمیل یا بازگرداندن تحریم ها تعهدات خود را متوقف کند، اما این حق از سوی طرف های مقابل برای ایران شناسایی نشده است و در صورت بازگشت ایران به فعالیت های سابق خود با توجه به قطعنامه ۲۲۳۱ تبعات سنگینی را باید متحمل گردد.